Boekstart en het Global Network for Early Years Bookgifting
Boekstart is niet zomaar een programma van Iedereen Leest, dat enkel in Vlaanderen in het leven werd geroepen. De visie en missie achter Boekstart, kinderen al zo vroeg mogelijk met boeken en voorleesplezier in aanraking laten komen, worden in heel wat landen wereldwijd in programma's uitgewerkt. De organisaties die deze programma's coördineren, bundelen hun krachten in een internationaal netwerk.
De eerste programma’s die investeerden in voorschoolse geletterdheid – early literacy – ontstonden begin jaren 90. Het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten waren en zijn pioniers, maar sinds 2000 ontdekten steeds meer landen in Oost-Azië en Europa de mogelijkheden en vooral de voordelen van een vroege ‘boekenstart’ voor baby’s en peuters. Het Boekstart-programma zoals wij dat sinds 2005 in Vlaanderen kennen, is een blauwdruk van het Britse programma waarbij ook de bibliotheken een sleutelrol spelen. Nadat Vlaanderen startte met het programma, volgden o.a. Nederland, Ierland, Finland en Zuid-Afrika.
Krachten bundelen om wereldwijd lans te breken voor vroege boekenstart
In 2000 werd EU Read opgericht, een consortium van Europese leesbevorderingsorganisaties met als doel ervaringsuitwisseling en leesbevordering over de grenzen heen. Het is dankzij EU Read dat het internationale zusternetwerk ‘Global Network for Early Years Bookgifting’ in 2019 het licht zag. Hoewel het netwerk deel uitmaakt van EURead, blijft de werking dus niet beperkt tot de grenzen van het Europese continent. Early literacy-organisaties uit verschillende landen en continenten verbinden zich in een internationaal expertisenetwerk. Boekstart Vlaanderen is sinds de voorbereidende fase (zomer 2017) lid van de kerngroep van het Global Network. Samen met het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Nederland, Australië, Japan en Canada zet Boekstart Vlaanderen in de kerngroep de lijnen voor het expertisenetwerk uit.
Van Noorwegen tot Ierland, van Oostenrijk tot Malta en van Japan tot Australië: intussen zijn 24 Boekstart-organisaties wereldwijd aangesloten bij het netwerk en dat aantal groeit jaarlijks nog aan.
Het belang van de eerstelijnszorg: de rode lijn in early literacy programma’s
De verschillende organisaties wereldwijd werken ieder op hun eigen manier rond vroege geletterdheid. Maar de basis en visie zijn heel erg gelijklopend. Een terugkerende factor is steeds de samenwerking met de eerstelijnsgezondheidszorg voor baby’s en peuters. Dat is immers de meest laagdrempelige manier om zoveel mogelijk ouders met jonge kinderen zo vroeg mogelijk te bereiken. In Vlaanderen werkt Boekstart samen met Kind en Gezin. Zij zijn een erg belangrijke spil in de Boekstart-werking. In andere landen zijn er samenwerkingen met gelijkaardige eerstelijnsgezondheidscentra, maar ook met pediaters en kraamafdelingen. Ieder early literacy-programma zoekt de organisaties die op de beste manier ouders op het vroegst mogelijke moment weten te bereiken. Sommige baby’s krijgen hun eerste boekje al op het kraambed! Anderen op 1 jaar en in Vlaanderen en Brussel op 6 maanden.
Een positieve voorleescultuur als universele waarde
De deelnemende programma’s willen met zorgvuldig samengestelde boekpakketten élk kind kunnen bereiken, ongeacht hun sociaaleconomische achtergrond of unieke behoeften.
Voorlezen is in de eerste plaats gezellig, maar het brengt ook zoveel andere voordelen met zich mee. Zo bevordert voorlezen de taalvaardigheid, de cognitieve ontwikkeling en de sociaal-empathische vooruitgang van je baby of peuter. Voorlezen stimuleert bovendien ook het gemeenschapsleven en een leescultuur. Elke organisatie die deel uitmaakt van het netwerk draagt die aspecten van een positieve leescultuur van in de wieg hoog in het vaandel. Het is bovendien belangrijk dat de deelnemende programma’s met zorgvuldig samengestelde boekpakketten élk kind kunnen bereiken, ongeacht hun sociaaleconomische achtergrond of unieke behoeften. Het Global Network wil namelijk kinderen overal ter wereld van jongs af aan warm maken voor het plezier van lezen. Daarnaast wordt er van de deelnemers verwacht dat ze samenwerken met relevante partners (meestal uit de eerstelijnszorg) die dicht bij de doelgroep staan, al dan niet met de hulp van vrijwilligers.
Elkaar versterken en goede praktijken delen
Het expertisenetwerk wil bestaande Boekstart-programma’s versterken en nieuwe organisaties een sterke start helpen maken. Verder levert het Global Network waardevolle contacten op om op internationaal niveau nauwer samen te werken met andere Boekstart-programma’s en wederzijdse werkbezoeken in te plannen. Zo heeft Boekstart Vlaanderen een nauwe samenwerking met Boekstart Nederland, en mocht Vlaanderen een paar jaar geleden Boekstart-organisaties uit Oostenrijk en Zuid-Korea op werkbezoek kunnen ontvangen. Tijdens online meetings werkt het Global Network rond specifieke thema’s zoals het bereik van kwetsbare gezinnen, kinderen met een visuele of auditieve beperking, meertaligheid, impactmeting … en deelt ze good practices over internationale en intercontinentale grenzen heen. In corona-tijden organiseerde het netwerk enkele zeer waardevolle uitwisselmomenten over de moeilijkheden die corona met zich meebracht voor de continuïteit van de werking in vele landen en hoe ermee om te gaan. Ook voor corona liep het netwerk uiteraard hoofdzakelijk via de digitale weg en gaan vergaderingen steeds door via Zoom. Maar het Global Network organiseert op die manier ook studiedagen met gastsprekers en experts in early literacy of de ontwikkeling van het jonge kind.
In 2020 waren er plannen om een eerste ‘live’ bijeenkomst te laten doorgaan met Boekstart Vlaanderen als gastheer. Corona gooide roet in het eten, maar de plannen liggen klaar om die internationale bijeenkomst in Brussel toch te laten doorgaan van zodra de omstandigheden het weer toelaten.
