Boekstart-piloottraject in de kinderopvang gestart

Werken aan leesplezier begint bij de geboorte. Naast bibliotheken spelen kinderdagverblijven een cruciale rol in het allereerste contact met boekjes en voorlezen. Door al vanaf de eerste maanden boekjes te introduceren en voorleesroutines te ontwikkelen, draagt ook de kinderopvang bij tot de ontwikkeling en leesvaardigheid van kinderen in hun verdere levensloop. Met dit nieuwe Boekstart-traject willen Vormingscentrum Opvoeding en Kinderopvang (VCOK) en Iedereen Leest aantonen hoe kinderopvanginitiatieven en bibliotheken elkaar kunnen versterken in hun werking.

Wat het project uniek maakt, is dat de bibliotheek en de kinderopvang van een Boekstart-gemeente samen dit traject doorlopen en elkaar zo kunnen ondersteunen. Heel wat bibliotheken en kinderopvanginitiatieven stelden zich kandidaat voor het pilootproject. Uiteindelijk werden twaalf Boekstart-gemeenten gekozen om intensief te werken aan een inspirerend leesklimaat in de kinderopvang: Brakel, Izegem, Ingelmunster, Merelbeke, Waregem, Lebbeke, Overijse, Turnhout, Hoogstraten, Bree, Lier en Hulshout. Van iedere deelnemende Boekstart-gemeente engageren steeds twee medewerkers van een kinderdagverblijf (een begeleider en een verantwoordelijke) en één medewerker van de bibliotheek zich om het traject samen te doorlopen.

Voor vele bibliotheekmedewerkers was de startdag op 20 februari in Waregem een eerste gelegenheid om de medewerkers van de kinderdagverblijven in hun gemeente werkelijk te ontmoeten.

Tijdens de startdag wisselden plenaire lezingen en interactieve deelsessies elkaar af. Samen met specialisten Inge Umans en Mia Kluysse dompelen Iedereen Leest en VCOK de deelnemers onder in de wereld van het voorlezen aan baby’s en peuters.

Mia Kluysse* schepte een kader over waarom voorlezen belangrijk is, ook voor de allerjongsten en over de vijf fases in de voorleesontwikkeling van baby’s en peuters.  Ze liet de deelnemers ook hun interactieve voorleesvaardigheden alvast eens uittesten bij mekaar, alvorens ze er in de kinderopvang mee aan de slag gaan.

Inge Umans* kent het Boekstart-boekenaanbod als haar broekzak. Ze nam de deelnemers op haar beurt mee op ontdekkingsreis door de verschillende soorten baby-en peuterboekjes en prikkelt hun verbeeldings- en verteltalent. Inge bracht de deelnemers bij welk soort boek het beste aansluit bij specifieke baby-of peuterleeftijden en hoe je met boekjes in interactie kan gaan.

In de namiddag boog Veerle Derave van VCOK zich samen met de deelnemers over hoe zo’n inspirerende leesomgeving er in de kinderopvang nu precies uitziet. Hoe zouden medewerkers van een kinderdagverblijf zelf de leesruimte inrichten wanneer ze carte blanche krijgen? Deelnemers gingen met de schaar in aanslag door tijdschriften en foto’s om letterlijk een beeld te vormen van hun ideale voorleesomgeving. Dromen is stap één. In het verdere verloop van het traject wordt het zaak die droomplek om te zetten in een fijne en realistische leesomgeving voor de kinderopvang.

Vervolgens wordt er nagedacht over de rol van de bibliotheek in het creëren van die ideale leesomgeving. Wanneer baby’s en peuters in de kinderopvang al kennismaken met het plezier van boekjes en voorlezen en de leesomgeving ook zichtbaar is voor ouders, is de kans groter dat ouders ook meer boekjes in huis zullen halen voor hun kinderen. Ouders zien bijvoorbeeld dat de bibliotheek steeds een fijne selectie baby-en peuterboeken voorziet in de kinderopvang. Dat maakt dat zij ook sneller geneigd zijn een bezoek te brengen aan de bibliotheek. Hoe kunnen de twee partners een vaste samenwerking opzetten? Dat is waar het traject op zal voortbouwen.

Samen zullen ze gedurende vier contactmomenten doorheen het jaar werken rond verschillende aspecten die bijdragen tot een inspirerende leesomgeving in de kinderopvang. Het traject heeft een aantal concrete doelstellingen voor ogen.

Ten eerste is het zaak het hele team van de kinderopvang te overtuigen van het belang van (voor)leesplezier bij baby’s en peuters zodat iedereen zich inzet om op vaste basis voor te lezen. Het is de bedoeling dat heel het team uiteindelijk vertrouwd geraakt met de principes van interactief voorlezen en ze natuurlijk ook weet toe te passen in de dagelijkse werking.

Daarnaast willen Iedereen Leest en VCOK deelnemers inzichten laten verwerven in de bouwstenen van een rijke leesomgeving en de vertaling ervan in de eigen praktijk. Ten slotte is het hoofddoel van het traject een versterkte samenwerking tussen kinderdagverblijven en lokale bibliotheken.

Bibliotheekmedewerkers en medewerkers uit de kinderdagverblijven vormen dus een lerend netwerk waarbij ze samen kennis opdoen over de leesontwikkeling van baby’s en peuters, over welke boekjes daarbij bruikbaar zijn en over hoe een kwalitatieve leesomgeving er precies uitziet. Tijdens het lerend netwerk is er veel ruimte voor ervaringsuitwisseling en oefenkansen om het interactief voorlezen in de praktijk te brengen.

Normalerwijze zou het piloottraject in april, juni en oktober een vervolg krijgen. Maar de coronacrisis gooit roet in het eten.  VCOK en Iedereen Leest bekijken momenteel samen hoe en wanneer ze het traject kunnen verderzetten. Intussen worden de deelnemers gevraagd om een inventaris te maken van de baby-en peuterboekjes die al in de kinderdagverblijven aanwezig zijn. Ze krijgen de opdracht de huidige beginsituatie goed in kaart te brengen. Wat zit er al goed? Wat kan er beter en wat hebben we nodig om tot de ideale leesomgeving te komen? Welke rol kan de bibliotheek specifiek voor ons spelen?

De volgende bijeenkomsten worden in regionale kleinere groepen georganiseerd, telkens voor een halve dag. Elke bijeenkomst krijgt weer andere accenten met verschillende thema’s. Wat kan de leesomgeving in mijn kinderopvang versterken? Wat is de rol van een voorleescoördinator? Er is steeds ook voldoende ruimte voor uitwisseling of om in te gaan op specifieke ervaringen en effecten in ieders specifieke context. Want het is niet alleen de ervaringsuitwisseling tussen de bibliotheek en het kinderdagverblijf die versterkend werkt, maar zeker ook de uitwisseling tussen verschillende kinderdagverblijven en bibliotheken onderling!