Een inspirerende leesomgeving in de kinderopvang: de rol van de bibliotheek

Het piloottraject “Een inspirerende leesomgeving in de kinderopvang”, een samenwerking tussen Iedereen Leest en VCOK (Vormingscentrum Opvoeding en Kinderopvang), werd in februari 2020 gelanceerd. Het doel van het traject was om op een structurele en duurzame manier een kwalitatieve en inspirerende leesomgeving in de kinderopvang op te zetten en te versterken. Daarnaast wou het traject ook de samenwerking tussen (Boekstart-)bibliotheken en kinderdagverblijven versterken. We wilden de kinderdagverblijven niet alleen een opleiding aanbieden rond interactief voorlezen aan baby’s en peuters en de kenmerken van een inspirerende leesomgeving. We wilden ook een netwerk oprichten waarbinnen de deelnemende kinderdagverblijven onderling ervaringen konden uitwisselen.

Zo werden ook de bibliotheken betrokken. Tijdens het piloottraject in 2020 bleek de rol van die laatste echter te intensief te zijn, en dat terwijl bibliotheken eigenlijk zelf niet beslissen om in het project te stappen. Ze werden namelijk uitgenodigd voor het traject wanneer een kinderdagverblijf uit hun stad of gemeente zich aanmeldde. Er volgde een uitgebreide evaluatie na de afloop van deze eerste editie. Conclusie: het piloottraject bleek een goede eerste poging te zijn met tevreden deelnemers, maar er was duidelijk nog ruimte voor verbetering.

Met de feedback van het eerste pilootjaar gingen we aan de slag om de tweede editie van “Een inspirerende leesomgeving in de kinderopvang” een verbeterde invulling te geven. Zo werd de werklast voor de bibliotheek verlicht door hen enkel uit te nodigen voor een online infomoment en een vorming aan het begin van het traject en voor het slotfeest op het einde. Tijdens het  eerste infomoment kregen de bibliotheken een korte vorming en werd meegedeeld wat er precies van hen verwacht werd. Tijdens het slotmoment kregen ze de kans om feedback te geven en te vertellen over wat ze tijdens het traject samen met het kinderdagverblijf verwezenlijkten. Voor de kinderdagverblijven werden tussen het begin- en slotevenement ook nog twee online netwerksessies georganiseerd waarbij ze ervaringen en ideeën konden delen met elkaar en enkele huiswerkopdrachten kregen. Er werd hen gevraagd een voorleescoördinator aan te stellen, een checklist te maken rond het opbouwen van een inspirerende leesomgeving en, zeer belangrijk, een bezoek te brengen aan de bibliotheek. Tijdens het slotmoment van het tweede traject bleek dat laatste niet makkelijk te zijn: er was vaak miscommunicatie tussen bibmedewerkers en kinderbegeleiders, de juiste mensen vonden elkaar niet, … Ook bleek het niet altijd even duidelijk voor bibliotheken wat hun precieze rol binnen het traject was. Opnieuw gingen we met deze feedback aan de slag om een (hopelijk) vaste formule te creëren voor volgende jaren.

Tijdens de derde editie (2023) proberen we een vaste formule uit. De bibliotheekmedewerkers worden nu uitgenodigd op drie van de vier evenementen: zowel op de Boekstart-vorming “interactief voorlezen aan baby’s en peuters” als het slotevenement, net zoals vorige jaren, maar nu ook op het eerste online netwerkmoment. Wanneer zowel de bibliotheek als het kinderdagverblijf aanwezig is op het netwerkmoment, krijgen beiden automatisch de kans om elkaar al eens te ontmoeten en concrete plannen te maken rond het bibliotheekbezoek, wat nog steeds deel uitmaakt van de huiswerkopdracht voor kinderdagverblijven. Zo krijgt de bibliotheek ook meer inspraak in de plannen van het kinderdagverblijf en kunnen ze samen de mogelijkheden overlopen. Ook leren beide partijen elkaar beter kennen wat, hopelijk, in de toekomst voor een blijvende samenwerking zorgt, zelfs na afloop van het traject.

Zoals hierboven vermeld, loopt het traject dit jaar voor de derde keer. We hopen dat we de vaste formule die we ontwikkeld hebben na de twee vorige edities, kunnen behouden. Uiteraard houden we nog steeds rekening met feedback die we krijgen van de deelnemers tijdens en na het afronden van het traject. Door vaak te evalueren houden we het traject dynamisch en zorgen we dat het jaar na jaar verbetert, zodat we zoveel mogelijk kinderdagverblijven en bibliotheken kunnen helpen om een kwalitatieve en duurzame leesomgeving te ontwikkelen.

Dat het traject uit zijn kinderschoenen aan het groeien is en elk jaar verbeterd wordt is een grote stap vooruit, maar wat betekent dit concreet voor de bibliotheek? Wat heb jij als bibmedewerker aan een deelname aan dit traject? Deelname geeft je als bibmedewerker de kans om (mee) te beslissen over welke boeken gelezen worden door de kinderen van het kinderdagverblijf. Jij bent namelijk de expert. De kinderdagverblijven die zich inschrijven voor het traject zijn wel gemotiveerd, maar kennen het aanbod rond baby- en kinderboekjes niet (goed). Contrastboekjes zijn bijvoorbeeld vaak onbekend en ook het aanbod kwaliteitsvolle kinderboeken is vaak nog (deels) onontgonnen terrein. Als bibmedewerker heb je een overzicht van welke boeken er bestaan voor de doelgroep en kan je gericht advies geven. Daarnaast zijn er veel kinderbegeleiders die wel willen voorlezen, maar niet goed weten hoe ze dit het best kunnen aanpakken. Ook daarbij kan je als bibmedewerker helpen.

Wanneer je als bibliotheek uitgenodigd wordt door een kinderdagverblijf uit jouw gemeente, krijg je de unieke kans om deel te nemen aan dit project. Samen slaan we de handen in elkaar om van kinderen lezers voor het leven te maken door aan hun leesomgeving te werken. Wel moet gezegd worden dat het traject vrij intensief is, ook voor de bibliotheken. Word je uitgenodigd maar merk je dat je toch geen ruimte hebt binnen de bibliotheekwerking om hier volledig in mee te stappen, betekent dat niet dat er helemaal geen samenwerking meer kan zijn tussen de bibliotheek en het kinderdagverblijf. Initiatieven zoals bibliotheekbezoeken, boekenboxen en advies geven rond kinderboekenaanbod kan natuurlijk altijd!

• Als bibmedewerker kan je boekenpakketten samenstellen voor de kinderdagverblijven met een kwaliteitsvol en gevarieerd aanbod.
   
• Door met wisselcollecties te werken, geef je kinderdagverblijven de kans om verschillende soorten boeken aan de kinderen te introduceren.
   
• Bibmedewerkers kunnen het kinderdagverblijf laten weten wanneer er activiteiten voor kinderen georganiseerd worden in de bib, zoals de Boekstart-dag, en hen aanmoedigen hieraan deel te nemen.
   
• Het kinderdagverblijf weet wie de contactpersoon is binnen de bibliotheek en bij wie de begeleiders terecht kunnen voor advies of hulp bij activiteiten rond boeken.
   
• Als bibliotheek kan je voorleesmomenten organiseren voor de allerjongsten van het kinderdagverblijf. Dat kan zowel in de bib als in het kinderdagverblijf zelf. Heb je hier zelf geen tijd of ruimte voor? Stuur eens een oproep voor vrijwilligers uit! Velen lezen graag voor en komen met veel plezier helpen!
   
• Ben je als bibliotheek enthousiast om deel te nemen aan het project? Contacteer zeker enkele kinderdagverblijven in je gemeente of stad; wie weet schuilt er een gemotiveerde voorlezer in een van hen!